Dom mieszkalny położony przy ul. Woskowej 1c wzniesiony został w 1892 r. i był własnością Ernsta Brix, od 1895 r. wdowy po E. Brix, a w 1910 Hermana Brix. Nazwisko właściciela (Brix) wymieniane jest w źródłach zarówno w odniesieniu do budynku 1c jak
1a - co wskazuje, iż wybudowanie domu mieszkalnego związane było z późniejszą lokacją kamienicy czynszowej.
Budynek posadowiony został przy ul. Wachsbleiche 1c i stanowił jeden z najstarszych elementów zabudowy tej ulicy (np. kamienica nr 1 wzniesiona w 1893 r., nr 1a 1898, nr 1b 1902r.).
Lewobrzeżna część Gorzowa (Zamoście) stanowiła w XVIII i XIX w. najbiedniejszą część miasta, o chaotycznej zabudowie, zamieszkana głównie przez polskich Żydów. Dopiero pod koniec XIX w. - w związku ze wzrostem liczby ludności - wytyczono tu sieć uliczną
i przystąpiono do planowej akcji osadniczej.
Dom mieszkalny nr 1c zbudowany został równocześnie z wytyczeniem ulicy Woskowej
i stanowił - w sensie architektonicznym - nawiązanie do budownictwa małomiasteczkowego lub lokowanego na obrzeżach dużych miast.
Budynek w typie chałupy, pierwotnie w układzie 2-traktowym, o trapezowatym rzucie, nakryty dachem dwuspadowym, o stosunkowo prostym wystroju elewacji.
Na przełomie XIX/XX w. ulokowano po płn.-wsch. stronie budynku trzy kamienice czynszowe; natomiast po południowo-wschodniej założono zieleniec, w obrębie którego posadowiono (1929 r.) kościół o kształcie rotundy.
Elewacja frontowa jest 6-osiowa, asymetryczna, podzielona prostym gzymsem cokołowym i schodkowym gzymsem podokapowym. Elementem dekoracyjnym są opaski okienne i drzwiowe wykonane w tynku, w formie pseudoportali. Elewacja tylna 7-osiowa,
o zróżnicowanym rytmie rozmieszczenia otworów.
Schody na poddasze ustawione w korytarzu są jednobiegowe, drewniane, policzkowe, zaopatrzone w profilowaną poręcz z toczonymi tralkami.
W sensie architektonicznym obiekt nawiązuje do rozwiązań spotykanych w budownictwie wiejskim i małomiasteczkowym. W okresie budowy - w końcu XIX w. - budynki takie wznoszone były głównie na obrzeżach miasta. Rozwój przestrzenny Gorzowa Wlkp. spowodował, że znaczna część tego typu budynków mieszkalnych w okresie późniejszym została zburzona, a w ich miejscu powstała zabudowa typu wielorodzinnego.
Opracowanie: Anna Baran, Marzena Maćkała
Na podstawie materiałów udostępnionych przez:
- Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Zielonej Górze
Delegatura w Gorzowie Wlkp.
- Pracownię Miejskiego Konserwatora Zabytków
w Urzędzie Miasta Gorzowa Wlkp.
Fot. Sławomir Sajkowski