Budynek szkoły jest obiektem dwufazowym, wzniesionym w 1896 r. i rozbudowanym
w 1914 r.
Projekt budowy pochodzi z 1895 r. i zawiera: plan głównego (pierwotnego) korpusu szkoły o rzucie prostokąta i wym. 2960 x 1720 cm, sali gimnastycznej oraz budynku gospodarczego z WC. W 1896 r. zaprojektowano bramę wjazdową oraz ogrodzenie (mur + metalowy, kuty płot); całość architektonicznie powiązana jest z budynkiem szkolnym.
Obiekt posadowiono przy Bohmstrasse 29, która łącznie z przyległymi ulicami wytoczona została w latach 70 - 90-tych XIX w., zaś od tego okresu datuje się rozbudowa miasta
w kierunku północnym. W 1914 r. rozbudowano szkołę w kierunku zachodnim, dostawiając - analogiczne architektonicznie - skrzydło, o wym. 1920 x 1750 cm, zlicowane z pierzeją zabudowy ul. 30 Stycznia oraz skomunikowane wewnętrznie z głównym korpusem.
W nowym zespole budynków mieściło się tzw. wyższe liceum. Przebudowano również budynek gospodarczy (WC) nadając obecny kształt i przeznaczenie; wiązało się to
z przeniesieniem części sanitarnej do piwnic szkoły, po doprowadzeniu w 1902 roku kanalizacji miejskiej.
Budynek przy ul. 30 Stycznia jest obiektem murowanym, 3-kondygnacyjnym, podpiwniczonym, o typowej architekturze (z użyciem form historyzujących - neogotyk)
dla obiektów szkolnych, wznoszonych na przełomie XIX/XX w.
Po II wojnie światowej w budynku mieściło się Liceum Handlowo - Kupieckie; następnie Technikum Ekonomiczne; Technikum Łączności; obecnie - Zespół Szkół Ekonomicznych
im. St. Starzyńskiego.
Budowla (Zespół Szkół Ekonomicznych) ulokowana jest w pierzei północnej ul. 30 Stycznia, bezpośrednio (10 m) po zachodniej stronie rzeki Kłodawka. Główny korpus budynku odsunięty jest 12 m od chodnika, natomiast skrzydło zachodnie zlicowane z linią zabudowy pierzei.
Posadowienie – cokół budynku ceglany, zwieńczony gzymsem, o wys. 150 cm.
Ściany – obwodowe murowane z cegły ceramicznej (układ główkowy), nietynkowane.
Gzymsy oraz fryzy wykonane są z różnego rodzaju cegieł i kształtek klinkierowych.
Nadproża okienne i drzwiowe w formie łuku odcinkowego, ceglane (układ na zrąb,
z klińcem). Ściany działowe murowane, tynkowane i bielone.
W auli oraz na korytarzu występują boazerie.
Stropy - drewniane, belkowe, wyprawione na gładko, z deskowym pułapem.
W auli belki stropowe częściowo odsłonięte ozdobnymi wspornikami przyściennymi.
Więźba dachowa - drewniana, krokwiowo-kleszczowa, z trzema poziomami płatwi (kalenicowa, pośrednie, stropowe); stopy krokwi wsparte są zaciosami na płatwiach stopowych (murłaty), ułożonych na przyściennych słupkach. Poszczególne wiązary usztywnione są licznymi zastrzałami, kleszczami oraz rozporami. Pokrycie połaci dachowych stanowi łupek; nad wieżą i facjatkami blacha cynkowa.
Schody na obu klatkach schodowych 2-biegowe, kamienne (z płyt granitowych),
z profilowanymi poręczówkami.
Stolarka okienna pierwotna, jednorodna stylowo i typologicznie. Dominują okna
4-skrzydłowe, krosnowe, pojedyncze, otwierane do wnętrza, dzielone ślemieniem, poszczególne skrzydła z podziałem szprosowym. Otwory okienne o różnym kształcie, przesklepione łukiem odcinkowym. W skrzydle zachodnim dominują okna 4-skrzydłowe, wysokie, krosnowe, z podziałem szczeblinowym oraz szerokie, 6-skrzydłowe okna
o analogicznej konstrukcji. Występują również okna 3-skrzydłowe - w obrębie cylindrycznej wieży - oraz wąskie i wysokie okna 2-skrzydłowe, dwupoziomowe.
Stolarka drzwiowa pierwotna. Drzwi frontowe 2-skrzydłowe, ramowo płycinowe,
z naświetlem i nadświetlem, wzmocnione metalowymi ćwiekami, zawieszone na trzepieniowych zawiasach. Drzwi w skrzydle zachodnim posiadają ozdobną, kutą kratę
na naświetlu oraz datę „1914”. Drzwi wewnętrzne (do sal lekcyjnych) są 1-skrzydłowe, ramowo-płycinowe; odrzwia przesłonięte płycinami oraz żłobkowanymi opaskami, zwieńczone rodzajem supraporty (drewniany gzyms schodkowy).
Pierwotnie budynek założony został na planie prostokąta zorientowanego kalenicowo
do ul. 30 Stycznia, front skierowany jest w kierunku południowo-wschodnim.
W wyniku rozbudowy dostawiono do szczytu południowo-zachodniego (w połowie ściany) skrzydło połączone z głównym korpusem półkolistą wieżą i niewielkim, kwadratowym przedsionkiem. Główny korpus szkoły podzielony jest ryzalitami pozornymi. Wnętrze obu części o podobnym układzie, 2,5-traktowym (na osi długiej wytyczony jest korytarz, dzielący na dwa, równe trakty). Budynek jest wewnętrznie skomunikowany na wszystkich kondygnacjach. Główne wejście do budynku umieszczone pośrodku pierwotnego korpusu; w obrębie skrzydła wejścia umieszczone są w narożniku wschodnim i zachodnim.
Budynek złożony z dwóch, niezależnych brył, o kształcie prostopadłościanu (skrzydło zachodnie zbliżone do sześcianu). W sensie formalnym jest to budynek 3-kondygnacyjny, podpiwniczony, z użytkowym poddaszem, nakryty dachami: dwuspadowy - nad pierwotnym korpusem i facjatkami, czterospadowy - nad ryzalitami, mansardowy - nad skrzydłem zachodnim.
Piwnica pod całym budynkiem, o ścianach murowanych z cegły ceramicznej, przesklepiona jest stropem odcinkowym. Wejście do piwnicy po kamiennych schodach od strony obu tylnych klatek schodowych.
Poddasze zaadoptowane częściowo na sale lekcyjne.
Elewacje budynku rozwiązane są w sposób dekoracyjny, z zastosowaniem elementów detalu architektonicznego, pionowych i poziomych podziałów. Elementem pionowego podziału elewacji są ryzality pozorne w obrębie pierwotnego korpusu. Podziały poziome akcentują: równomiernie rozmieszczone okna, gzymsy (cokołowy, międzykondygnacyjne
i wieńczący - o motywie schodkowym), fryzy o motywie sznurowym - wyodrębnione przez wprowadzenie cegły klinkierowej. W ryzalicie wschodnim okna umieszczone w biforialnej blendzie, z okrągłą rozetą; powyżej gzymsu wieńczącego wystawki z zegarem (element architektoniczno-użytkowy), zwieńczone metalową sterczyną. Korzystnym elementem wizualnym jest kolorystyka oraz faktura budulca.
Budynek ten stanowi typowy przykład budownictwa szkolnego (użytkowego) z przełomu XIX/ XX w., z zastosowaniem historycznych form architektonicznych.
Opracowanie: Anna Baran, Marzena Maćkała
Na podstawie materiałów udostępnionych przez:
- Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Zielonej Górze
Delegatura w Gorzowie Wlkp.
- Pracownię Miejskiego Konserwatora Zabytków
w Urzędzie Miasta Gorzowa Wlkp.
Fot. Sławomir Sajkowski